İsrail-İran Hattında Son Dakika.. Gerilim Tırmanıyor

İsrail-İran Hattında Gerilim Tırmanıyor.. Son Dakika Gelişmeler.. 13 Haziran 2025  

İstanbul Yerel Haberler (IY) – Orta Doğu, 13 Haziran 2025 sabahının erken saatlerinde yankılanan patlama sesleriyle yeni bir dönemece girdi. İsrail, “Yükselen Aslan Harekatı” adını verdiği geniş çaplı bir hava saldırısıyla İran topraklarını hedef aldı. Bu ani ve beklenmedik operasyon, bölgedeki kırılgan dengeyi alt üst ederek topyekûn bir savaşın eşiğine getirdi.

Saldırının ana hedefinde İran’ın stratejik öneme sahip nükleer tesisleri, balistik füze üretim merkezleri ve kilit askeri karargâhları yer alıyordu. Özellikle Natanz şehrindeki uranyum zenginleştirme tesisinin vurulduğu yönündeki haberler, uluslararası kamuoyunda büyük yankı uyandırdı.

İran kaynaklarından gelen ilk bilgilere göre, başkent Tahran başta olmak üzere çeşitli şehirlerdeki sivil yerleşim bölgelerinde de ciddi hasarlar meydana geldiği rapor edildi.

• Yüksek Rütbeli Komutanlar ve Bilim İnsanları Hayatını Kaybetti

İran devlet medyası, İsrail saldırısının acı bilançosunu gözler önüne serdi. Yapılan açıklamalara göre, İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ve İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (IRGC) karizmatik komutanı Hüseyin Selami, saldırılarda hayatını kaybeden isimler arasında yer aldı.

Bu iki önemli kaybın yanı sıra, İran’ın nükleer programında kritik rol oynayan eski İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Feridun Abbasi ve ülkenin önde gelen akademik kurumlarından İslami Azad Üniversitesi’nin Rektörü Muhammed Mehdi Tehranchi’nin de yaşamını yitirdiği bildirildi. Söz konusu isimlerin kaybı, İran rejiminde derin bir üzüntü ve öfkeye yol açtı. Saldırılarda yalnızca askeri ve bilimsel personel değil, sivil halktan da kayıplar yaşandı. Tahran’da en az beş sivilin hayatını kaybettiği ve yirmi kişinin de yaralandığı bilgisi, olayın insani boyutunu gözler önüne serdi.

• İran’dan Sert Yanıt: İHA’lar Irak Semalarında Görüldü

İsrail’in kanlı saldırısına İran’ın cevabı gecikmedi. İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in “sert bir karşılık verileceği” yönündeki kesin açıklamalarının ardından, İran Devrim Muhafızları, İsrail’e yönelik misilleme operasyonunu başlattı.

İran medyası, İsrail hedeflerine doğru yaklaşık 100 adet insansız hava aracının (İHA) fırlatıldığını duyurdu. Bu İHA’ların Irak hava sahasında tespit edildiği yönündeki haberler, bölgedeki gerilimin daha da tırmanmasına neden oldu. İran’ın bu hamlesi, İsrail’in hava savunma sistemlerini alarma geçirirken, sivil halk arasında da büyük bir panik yaşanmasına yol açtı.

Bölgesel Hava Sahaları Kapandı, Petrol Fiyatları Yükseldi

İsrail-İran arasındaki bu sıcak çatışma, bölgesel ve küresel ölçekte çeşitli etkiler doğurdu. İlk olarak, İran ve Irak, güvenlik gerekçesiyle hava sahalarını sivil uçuşlara kapattı. Bu durum, uluslararası hava trafiğinde ciddi aksamalara neden oldu. Ekonomik cephede ise petrol fiyatlarında keskin bir yükseliş gözlendi.

Özellikle küresel piyasaların yakından takip ettiği Brent petrolün varil fiyatı, %7,4 gibi çarpıcı bir artışla 74,49 dolar seviyesine çıktı. Bu artışın, küresel enerji piyasaları üzerinde enflasyonist baskılar yaratması bekleniyor. Saldırılarla ilgili olarak ABD’den yapılan ilk açıklamalarda, operasyonda herhangi bir rolleri olmadığı belirtildi. Ancak, bazı kaynaklar İsrail’in bu büyük operasyon öncesinde ABD ile yakın koordinasyon içinde olduğunu iddia ediyor.

Uluslararası Arenada Yankılar ve Tepkiler

İsrail’in İran’a yönelik saldırısı, dünya genelinde farklı tepkilere yol açtı.

• Amerika Birleşik Devletleri:

  ABD Başkanı Donald Trump, olayla ilgili yaptığı ilk değerlendirmede, İsrail’in saldırısının “büyük bir çatışma riskini artırabileceğini” ifade etti. Ancak, Trump yönetimi olarak İran ile bir nükleer anlaşmaya yakın olduklarını da sözlerine ekledi. Gerilimin tırmanması üzerine ABD, Irak’taki büyükelçilik personelini tahliye etme kararı aldı ve vatandaşlarına Irak’a seyahat etmemeleri yönünde acil bir uyarı yayınladı.

• Türkiye:

  Türkiye, bölgedeki gerilimi yakından takip eden ülkelerden biri oldu. AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, İsrail’in gerçekleştirdiği hava saldırısını “hukuksuz ve barbar” olarak nitelendirerek sert bir şekilde kınadı. Türkiye, bölgede tansiyonun düşürülmesi için diplomatik çabalarını sürdüreceğini bildirdi.

• Diğer Ülkeler:

  Rusya, Almanya ve Ürdün gibi önemli aktörler, İsrail-İran arasındaki gerginliğin daha fazla tırmanmaması için taraflara itidal çağrısında bulundu. Bu ülkeler, diplomatik yollarla krizin çözülmesinin önemini vurguladı.

Analistlere Göre Bölgesel Savaş Riski Yüksek

İsrail’in İran’ın nükleer tesislerini hedef alması, Orta Doğu’da uzun süredir var olan gerilimi yeni ve tehlikeli bir boyuta taşıdı. Analistler, bu saldırının bölgede topyekûn bir savaşın çıkma olasılığını önemli ölçüde artırdığına dikkat çekiyor. İran’ın misilleme tehdidi ve bölgedeki güçlü müttefikleri (Hizbullah, Husiler vb.) aracılığıyla gerilimin farklı cephelere yayılma potansiyeli endişe yaratıyor.

İsrail Başbakanı Netanyahu, “Yükselen Aslan Harekatı” olarak adlandırılan operasyonun temel amacının İran’ın nükleer silah geliştirme kapasitesini ortadan kaldırmak olduğunu vurguladı. Netanyahu, “Tehdit tamamen ortadan kalkana kadar bu operasyon devam edecektir” şeklinde kesin bir ifade kullandı. Uzmanlar, İsrail’in bu hamlesiyle İran’ın nükleer programını bir süreliğine sekteye uğratmayı hedeflediğini düşünüyor. Ancak, saldırılarda sivil kayıpların yaşanması, İsrail’in uluslararası arenada ciddi tepkilerle karşılaşmasına neden olabilir.

İran cephesinde ise saldırılar, resmi olarak “sınırlı hasar” olarak nitelendirilse de, üst düzey askeri komutanların ve nükleer bilim insanlarının kaybı, rejim üzerinde önemli bir iç baskı oluşturabilir. Analistler, İran’ın doğrudan bir askeri karşılık vermek yerine, bölgedeki vekil güçleri aracılığıyla İsrail’e yanıt verme olasılığının daha yüksek olduğunu öngörüyor.

• Petrol Fiyatlarındaki Artış Vatandaşı Vuracak mı?

İsrail-İran arasındaki bu çatışmanın en somut ekonomik etkilerinden biri petrol fiyatlarındaki ani yükseliş oldu. Brent petrol fiyatlarındaki bu artışın, Türkiye gibi enerji ithalatçısı ülkelerde benzin ve diğer akaryakıt fiyatlarını olumsuz etkilemesi bekleniyor. Hatta bazı uzmanlar, bu artışın devam etmesi halinde Türkiye’de benzin fiyatlarının litre başına 50 TL’yi aşabileceği uyarısında bulunuyor. Bu durum, vatandaşların ekonomik yükünü daha da artırabilir.

• Uluslararası Diplomasi ve Çözüm Arayışları

İsrail’in saldırısının ardından uluslararası diplomasi trafiği de hız kazandı. ABD ve Avrupa Birliği, ilk değerlendirmelerinde İsrail’in saldırısını “meşru müdafaa” hakkı çerçevesinde ele alırken, İran’ın Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’ni acil toplantıya çağırması bekleniyor.

Ancak, BM’nin bu tür krizlerde etkili bir çözüm üretme kapasitesinin sınırlı olduğu genel olarak kabul ediliyor. Bölgedeki diğer önemli aktörlerden Suudi Arabistan ve Çin de olayla ilgili açıklamalarda bulundu. Suudi Arabistan, saldırının uluslararası hukuku ihlal ettiğini belirtirken, Çin ise durumu “ağır ve karmaşık” olarak nitelendirdi.

Sonuç: Orta Doğu’da Yeni Bir Belirsizlik Dönemi

İsrail’in İran’a yönelik gerçekleştirdiği “Yükselen Aslan Harekatı”, Orta Doğu’daki zaten hassas olan dengeleri tamamen bozdu ve bölgeyi yeni bir belirsizlik çağına soktu. İran’ın misilleme hazırlıkları ve bölgedeki vekil güçlerin olası hareketlenmeleri, çatışmanın coğrafi olarak yayılma riskini her geçen saat artırıyor. Uluslararası toplum, gerilimin daha da tırmanmasının önüne geçmek için yoğun çaba sarf ederken, bu çatışmanın ekonomik ve siyasi sonuçları küresel ölçekte yakından takip ediliyor. Önümüzdeki günlerde yaşanacak gelişmeler, bölgenin ve dünyanın geleceği açısından kritik bir öneme sahip olacak.

Gelişmelerin Kronolojisi 

• Sabahın Erken Saatleri (13 Haziran 2025):

  İsrail Hava Kuvvetleri, yaklaşık 200 savaş uçağının katılımıyla “Yükselen Aslan Harekatı”nı başlattı. Operasyonun ilk aşamasında, İran’ın Natanz şehrindeki kritik uranyum zenginleştirme tesisi başta olmak üzere, balistik füze üretim tesisleri ve önemli askeri komutanlıklar hedef alındı.

• Hızlı Yanıt ve Alarm Durumu:
  İran, İsrail’in saldırısına anında karşılık vererek İsrail hava sahasına doğru yaklaşık 100 adet İHA fırlattı. Bu saldırı üzerine İsrail, ülke genelinde alarm durumu ilan ederek tüm hava savunma sistemlerini aktif hale getirdi. İsrail, hava sahasını sivil uçuşlara kapatırken, okullarda eğitime ara verildi ve toplu etkinlikler yasaklandı. İran kaynakları, Tahran’daki Devrim Muhafızları karargâhı ve Natanz nükleer tesisinde hasar meydana geldiğini doğruladı.

• Yüksek Kayıplar ve Üzüntü:

  İran, saldırılarda üst düzey askeri yetkililerini ve önemli nükleer bilim insanlarını kaybettiğini duyurdu. Hayatını kaybedenler arasında İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami, eski İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Feridun Abbasi ve İslami Azad Üniversitesi Rektörü Muhammed Mehdi Tehranchi gibi kritik isimler bulunuyor. Ayrıca, Tahran’da en az beş sivilin hayatını kaybettiği ve yirmi sivilin de yaralandığı bildirildi.

• Ekonomik Sarsıntı ve Ulaşım Kaosu:

  İsrail-İran çatışması, küresel ekonomik piyasaları derinden etkiledi. Brent petrolün varil fiyatı %7,4 oranında artarak 74,49 dolara yükseldi. Asya borsalarında sert düşüşler yaşanırken, yatırımcılar geleneksel güvenli limanlar olarak bilinen altın ve İsviçre frangına yöneldi. Bölgesel hava sahalarının kapatılmasıyla birlikte İsrail, İran, Irak ve Ürdün üzerindeki hava trafiği durdu. Tel Aviv’deki Ben Gurion Havalimanı geçici olarak kapatılırken, birçok havayolu şirketi bölgedeki uçuşlarını iptal etti veya alternatif güzergahlara yönlendirmek zorunda kaldı.

• Uluslararası Diplomaside Yoğun Çabalar:

  ABD, İsrail’in operasyonunda doğrudan bir rolü olmadığını açıklasa da, İsrailli bir yetkili operasyon öncesinde Washington ile koordinasyon sağlandığını doğruladı. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, ABD’nin saldırıya doğrudan dahil olmadığını belirtirken, İsrail’in kendini savunma hakkını desteklediklerini ifade etti.

  ABD, Orta Doğu’daki bazı personelini tahliye etmeye başladı ve vatandaşlarına Irak’a seyahat etmeme çağrısında bulundu. Avrupa Birliği ve diğer birçok ülke, taraflara gerilimi düşürme çağrısında bulundu. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, yaşanan tırmanışı kınayarak azami itidal çağrısı yaptı. İran, BM Güvenlik Konseyi’ni acil toplantıya çağırmayı planladığını duyurdu. Suudi Arabistan, saldırıları uluslararası hukukun ihlali olarak nitelendirirken, Çin ise durumu “ağır ve karmaşık” olarak değerlendirdi.

• Sosyal Medya ve Halkın Nabzı:

  Sosyal medya platformu X’te (eski Twitter) dolaşan bilgilere göre, İran Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in daha fazla saldırıda bulunmaması halinde misilleme operasyonunun sona erdiğini açıkladı. Aynı zamanda, İsrail’in Lübnan’a yönelik saldırılarına verilen 5 saatlik aranın ardından yeniden başladığına dair paylaşımlar da dikkat çekiyor.

  Yine sosyal medya iddialarına göre, İran, Hamas lideri İsmail Haniye’nin suikastına karşılık olarak İsrail’e yeni bir saldırı hazırlığında olabilir. X’te yer alan bazı gönderilerde, İsrail kabinesinin İran’a yönelik saldırıları durdurmak üzere toplandığı ve Başbakan Netanyahu’nun ABD Başkanı Biden’a bu durumun “tarihi bir fırsat” olduğunu söylediği iddia ediliyor.

• Analistlerin Değerlendirmeleri ve Gelecek Senaryoları:

  Güvenlik analistleri, bu çatışmanın Orta Doğu’da daha geniş çaplı bir bölgesel savaşı tetikleme potansiyeline sahip olduğunu vurguluyor. Özellikle İsrail’in İran’ın “Direniş Ekseni” olarak bilinen müttefikleri (Hizbullah, Husiler, Irak ve Suriye’deki Şii milisler) üzerinden bir misilleme beklentisi yüksek.

  Geçtiğimiz yıl İsrail ve İran arasında sınırlı füze saldırıları yaşanmış, ABD ise İran’ı enerji ve nükleer altyapısını hedeflemekten kaçınması konusunda uyarmıştı. ABD’nin bölgedeki yaklaşık 40.000 askeri personeli (yaklaşık 4.000’i Irak ve Suriye’de bulunuyor), bu çatışmaya ABD’nin de doğrudan dahil olma riskini artırıyor.

  Bu son saldırıların, İran ile ABD arasındaki nükleer müzakerelerin tamamen sona ermesine yol açabileceği de öngörülüyor. 15 Haziran 2025 tarihinde yapılması planlanan altıncı tur müzakerelerin akıbeti belirsizliğini koruyor.

Tablo: Önemli Gelişmeler ve Etkileri